"Akıllı oğlan neyler ata malını, akılsız oğlan neyler ata malını, (hayırlı evlat neylesin malı, hayırsız evlat neylesin malı), (Oğlum deli malı neylesin, oğlum akıllı malı neylesin)" atasözünün anlamı nedir?
- Bir baba “çocuklarıma mal bırakmalıyım” diye düşünmemelidir. Çocuk akıllı ise malı kendisi kazanır; baba malına gerekseme duymaz. Akılsız ise, babası ne denli mal bırakırsa bıraksın, altından girer, üstünden çıkar; malsız kalır. Bu duruma göre babanın ona mal bırakması gerekmez.
Akıllı oğlan neyler ata malını, akılsız oğlan neyler ata malını, (hayırlı evlat neylesin malı, hayırsız evlat neylesin malı), (Oğlum deli malı neylesin, oğlum akıllı malı neylesin) atasözüne benzer atasözleri
"Abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır" atasözü ve açıklaması
- Görmemiş kişi, rastlantı olarak layık olmadığı bir duruma kavuşsa bu durum kendisinin hakkı imiş gibi aptalca böbürlenir.
[
Abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır]
"Ağanın gözü ata tımardır" atasözü ve açıklaması
- Ağanın gözü atın üzerinden eksik olmazsa ata iyi bakılır. İş sahipleri de işlerini sürekli olarak denetlerlerse iş düzgün gider.
[
Ağanın gözü ata tımardır]
"Ağanın malı çıkar, uşağın canı" atasözü ve açıklaması
- Patron mal sahibi olur ama bu uğurda işçi canı çıkıncaya değin çalışmıştır. Bir yıkımı önlemek için zengin malını, işçi canını verir.
[
Ağanın malı çıkar, uşağın canı]
"Ağlayanın malı gülene hayır etmez" atasözü ve açıklaması
- Birinin malını haksızlık ve zulüm ile elinden alan kişi, o amalın hayrını görmek şöyle dursun bir yıkıma uğrayarak eyleminin cezasını görür.
[
Ağlayanın malı gülene hayır etmez]
"Akıllı düşman, akılsız dosttan hayırlıdır. (Deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)" atasözü ve açıklaması
- Akıllı kimse, dostu için iyi niyet beslediği halde yaptığı işin ne gibi kötü sonuçlar doğuracağını düşünemez. Böylece dostuna bilmeyerek kötülük edebilir. Oysa akıllı düşmanın yapacağı kötülüğü, insan akıl yoluyla sezer, gereken önlemi alır. Akıllı düşmanla anlaşmak da kolay olur.
[
Akıllı düşman, akılsız dosttan hayırlıdır. (Deli dostun olacağına akıllı düşmanın olsun)]
"Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana" atasözü ve açıklaması
- Baba malına güvenip kazanç yolunu tutmamak çok yanlıştır. Baba malının değeri pek bilinmediği gibi hazır mal da çabuk biter.
[
Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana]
"İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder" atasözü ve açıklaması
- Babaya ün kazandıran da, el içine çıkamayacak bir duruma düşüren de evlatlarının tutumudur.Baba, akıllı, şerefli evladıyla övünür.
[
İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder]
"Ölü aşı neylesin, türbe taşı neylesin" atasözü ve açıklaması
- Ruhu için dağıtılan yemekten, adının unutulmaması için dikilen taştan ölünün haberi olmaz. Bunlar geride kalanların teselli yollarıdır. Her şeyini yitirmiş olan kişi, derdine çare olmayan iyilik gösterilerini ne yapsın?
[
Ölü aşı neylesin, türbe taşı neylesin]
"Sade pirinç zerde olmaz, bal gerektir kazana; baba malı tez tüketir evlat gerek kazana" atasözü ve açıklaması
- Hakkıyla yararlanılacak bir şeyin ortaya konulabilmesi için birtakım öğelerin birleşmesi gerekir. Kişi kendi emeğiyle kazanç sağlayıp bunu baba malına katmıyorsa babasından kalan mal tez tükenir.
[
Sade pirinç zerde olmaz, bal gerektir kazana; baba malı tez tüketir evlat gerek kazana]
"Tatsız aşa tuz neylesin, akılsız başa söz neylesin" atasözü ve açıklaması
- İşe yaramayan nesneyi küçük çabalarla bir şeye benzemek boş olduğu gibi aptal kişiyi de sözle akıllandırmak olanaksızdır.
[
Tatsız aşa tuz neylesin, akılsız başa söz neylesin]